Łysienie plackowate – przyczyny i leczenie łysienia u dzieci i dorosłych

łysienie plackowate przyczyny i leczenie przed po

Niezależnie od koloru i kondycji włosa, płci, a nawet wieku – jeśli włosy stają się coraz słabsze i zaczynają nadmiernie wypadać, stanowi to zwykle powód do zmartwień. Jedną z przyczyn wypadania włosów może być tak zwane łysienie plackowate, które należy do grupy częstych schorzeń autoimmunologicznych. Ma ono charakter przewlekłej choroby zapalnej i zdaniem wielu specjalistów to właśnie tej rodzaj łysienia jest najczęstszą przyczyną utraty włosów. Zbagatelizowane, może ono znacznie obniżyć komfort codziennego życia i zrujnować poczucie własnej wartości. Dowiedz się, na czym polega łysienie plackowate, dodatkowo w artykule poruszymy takie tematy jak – łysienie plackowate u dzieci i dorosłych, opowiemy jakie są jego przyczyny i objawy, a także jak skutecznie sobie z nim radzić.


Spis treści do artykułu:

Co to jest łysienie plackowate?

Łysienie plackowate (z łaciny alopecia areata) to przewlekła choroba o podłożu autoimmunologicznym, która jest najczęstszą przyczyną utraty włosów na tle zapalnym.  W międzynarodowej klasyfikacji ICD-10 chorobie przypisano numer L63. Samo łysienie tego typu można bardzo łatwo rozpoznać w samym badaniu naocznym. Jak sama nazwa wskazuje, u pacjenta widoczne są łyse placki na głowie (bądź, znacznie rzadziej, w innych częściach ciała). Zazwyczaj objawia się ono nagle – początki to utrata włosów w jednym lub kilku ogniskach ataku choroby, które pozostawiane same sobie potrafią się znacząco rozprzestrzeniać.

Kogo dotyka łysina plackowata? 

Zwykle plackowate wypadanie włosów zaczyna się w młodym wieku; choroba atakuje najczęściej osoby młode, do 30. roku życia (aż 66% chorych jest jeszcze przed trzydziestką). Zmiany mogą pojawić się także u starszych dorosłych; rzadko występują jednak u dzieci poniżej 3. roku życia. Łysienie plackowate u kobiet występuje porównywalnie często, jak łysienie plackowate u mężczyzn – wszyscy więc jesteśmy narażeni na zachorowanie w podobnym stopniu. Szacuje się, że choroba dotyczy około 2% populacji, bez specjalnych predylekcji co do płci oraz rasy. W samych Stanach Zjednoczonych zmaga się z nią około 4,5 miliona osób.

Rodzaje łysienia plackowatego

Choroba charakteryzuje się częstymi nawrotami i występowaniem okresowych zaostrzeń. Wyróżniamy trzy podstawowe odmiany łysienia plackowatego: łysienie plackowate zwykłe, łysienie plackowate uogólnione i łysienie plackowate całkowite. W pierwszym przypadku występują łyse plamy, a w kolejnych cała skóra głowy pozostaje łysa. Czasami zdarza się, że włosy nie odrastają i wówczas pojawia się najgorsze ze wszystkich typów, łysienie złośliwe. Poniżej przedstawiamy wszystkie znane medycynie rodzaje łysienia typu plackowatego:

  • całkowite – utrata włosów następuje na całej głowie (może również obejmować brwi i rzęsy),
  • wężykowate (obrzeżne) – łyse placki pojawiają się dookoła głowy: na potylicy, skroniach i okolicy czołowej, tworząc charakterystyczny, wężykowaty pas. W zaawansowanej postaci choroby mogą pozostać jedynie kępki włosów na wierzchu głowy, tak zwana „lwia grzywa”,
  • pasmowate – utrata włosów rozpoczyna się od środka głowy i postępuje na zewnątrz,
  • ogniskowe – łysienie dotyka tylko jednej partii skóry głowy bądź ciała (np. jednej kończyny),
  • łysienie plackowate złośliwe – można je poznać po niedorastaniu włosów;
  • uogólnione – w tym przypadku włosy wypadają wszędzie, na całym ciele. Jest to najsilniejsza postać choroby i dotyczy również włosów łonowych, pachowych oraz mieszkowych,
  • rozlane (siateczkowate) – nie można przy nim wyodrębnić poszczególnych ognisk łysienia.

Zdecydowana większość przypadków dotyczy utraty włosów w okolicy głowy; rzadko problem dotyczy innych części ciała lub twarzy. Przykładowo łysienie plackowate brody objawia się wypadaniem włosów z obszaru męskiego zarostu. Łysienie plackowate na brodzie to tylko jeden z atypowych wariantów; utrata włosów może również dotyczyć tułowia czy kończyn.

Łysienie plackowate – przyczyny występowania u kobiet i mężczyzn

Niestety, przyczyny łysienia plackowatego nie są dokładnie poznane. Naukowcy mają jednak pewne przypuszczenia. Za potencjalne czynniki etiologiczne łysienia plackowatego uznaje się:

  • czynniki autoimmunologiczne – które pozostają zależne od limfocytów T; jedna z teorii mówi, że układ odpornościowy pacjenta zaczyna uważać mieszki włosowe za coś obcego i rozpoczyna atak, który prowadzi do zmian zapalnych i utraty włosów. Zdarza się, że łysienie plackowate współwystępuje z innymi schorzeniami autoimmunologicznymi (takimi jak bielactwo, cukrzyca, astma, toczeń rumieniowaty czy atopowe zapalenie skóry),
  • obciążenie genetyczne – plackowate łysienie można dziedziczyć; nie jest to pewne, ale u około 20% chorych stwierdza się w wywiadzie chorobę w rodzinie
  • zaburzenia hormonalne – zwłaszcza czynności tarczycy,
  • czynniki psychiczne – w tym silne napięcia nerwowe oraz przewlekły stres; zaburzenia w wydzielaniu neuropeptydów mogą prowadzić do zwiększenia reaktywności układu odpornościowego i wywołać nacieki wokół mieszków włosowych. Dlaczego zatem dzieci cierpiałyby na łysienie plackowate? Początki choroby mogą być związane ze stresującą zmianą szkoły, testami i egzaminami, problemami w nauce, odrzuceniem przez kolegów, śmiercią bliskiej osoby itd.

Łysienie plackowate – objawy i początek utraty włosów

Jak wygląda łysienie plackowate? Zdjęcia pacjentów nie pozostawiają przestrzeni na domysły.

Na samym początku choroby pacjent obserwuje zwykle jedno ognisko łysienia – niewielkie, porównywalne wielkością i kształtem do okrągłej monety. Wraz z postępowaniem schorzenia mogą pojawiać się kolejne regularne, łyse placki o średnicy 5-10 cm (zwykle na potylicy i w okolicy czołowo-ciemieniowej). Co ciekawe, skóra na takich obszarach nie jest zmieniona chorobowo; nie pojawia się rumień charakterystyczny dla stanów zapalnych.

Objawy łysienia plackowatego (u dzieci również) to także:

  • Swędzenie; niektórzy pacjenci skarżą się na swędzenie; w części przypadków odnotowuje się również zmienioną tkankę paznokci (paznokcie naparstkowe, szorstkie, łamliwe, zbyt cienkie lub grube, poprzecinane bruzdami lub liniami Beau). U 14-25% chorych występuje łysienie plackowate całkowite, czyli obejmujące cały obszar głowy. Jeśli chodzi o inne charakterystyczne objawy łysienia plackowatego, warto zwrócić uwagę na tzw. włosy wykrzyknikowe. Są to krótkie włosy wyrastające dookoła łysego ogniska, grubsze od nasady i ciemniejsze na końcach.
  • Zapalenie mieszków włosowych; do utraty włosów prowadzi nieswoisty proces zapalny, który toczy się w pobliżu mieszków włosowych. Badanie histopatologiczne nie wykazuje ich zaniku; mogą być jedynie mniejsze. Na początku choroby mieszki mogą być otoczone naciekami z limfocytów. Wskutek stanu zapalnego obserwuje się dystrofię i szybką utratę włosów lub przejście owłosienia w fazę telogenu i ich stopniowe wypadanie.

Co na łysienie plackowate? Jakimi lekami leczyć schorzenie?

Leczenie łysienia plackowatego powinno być kompleksowe i przebiegać na wielu frontach. Specjaliści wciąż nie są zgodni co do skuteczności poszczególnych zabiegów i preparatów na łysienie plackowate. Metody leczenia np. ogólnoustrojowego zaawansowanych postaci choroby to przede wszystkim immunosupresja: fotochemioterapia (przy ostrym przebiegu) oraz terapia immunomodulująca (przy przewlekłej postaci choroby). W dużych miastach trycholodzy przeprowadzają ukierunkowane leczenie łysienia – Poznań, Warszawa czy Kraków to ośrodki, w których za serię profesjonalnych zabiegów trzeba zwykle zapłacić od kilkuset do nawet kilku tysięcy złotych (w jednej z warszawskich klinik koszt 10 sesji fototerapii to 2500 zł).


Gdy dopadnie nas łysienie plackowate, leczenie nie musi być od razu zabiegowe – najpierw można przeprowadzić terapię miejscową. Leki na łysienie plackowate to przede wszystkim glikokortykosteroidy podawane albo śródskórnie, albo w postaci kremów, żeli, płynów bądź pianek. Trzeba przy tym pamiętać, że dedykowany szampon czy maść na łysienie plackowate nie istnieją; dostępne są jedynie preparaty o ogólniejszym działaniu przeciwko wypadaniu włosów. Można również sięgnąć po cygnolinę i minoksydyl. Poniżej prezentujemy kilka sprawdzonych preparatów na tego typu dolegliwości.

  1. Vital Hair – suplement na problemy z wypadaniem włosów, polecany też jako preparat na łysienie plackowate. Ze względu na 100% naturalny skład jest świetną alternatywą dla inwazyjnych preparatów. Zawiera m.in. biotynę i ekstrakty z pestek winogron oraz kiełków grochu – pomaga zatrzymać utratę włosów i przyspieszyć ich regenerację.
  2. Alpicort – płyn do stosowania na skórę. Zawiera kortykosteroid i lek o działaniu keratolitycznym; dostępny wyłącznie na receptę. Należy uważać, żeby go nie przedawkować – do 18. roku życia można stosować go jedynie krótkotrwale.
  3. Metypred – lek hormonalny z metyloprednizolonem (syntetycznym glikokortykosteroidem), przeznaczony do stosowania ogólnego. Stosuje się go także jako zaawansowany lek na łysienie plackowate; ze względu na bardzo silne działanie i potencjalne skutki uboczne jest dostępny jedynie na receptę.

Jak leczyć łysienie plackowate u dzieci?

W przypadku małych pacjentów leczenie jest o tyle problematyczne, że nie można zastosować tej samej kuracji, co u dorosłych; niedozwolone są jakiekolwiek inwazyjne zabiegi czy preparaty. Gdy zostanie zdiagnozowane leczenie plackowate, leki bez recepty i domowe sposoby to zwykle jedyne zalecane metody; ostatecznie wszystko zależy od wieku pacjenta i oczywiście indywidualnych uwarunkowań. Pamiętajmy, że jeśli chodzi o łysienie plackowate u dzieci, przyczyny choroby są takie same, jak u dorosłych – warto więc zacząć w pierwszej kolejności od eliminacji stresu.

Łysienie plackowate – leczenie naturalne i domowe sposoby

Część pacjentów usiłuje zażegnać problem, wykorzystując domowe sposoby na łysienie plackowate, przyglądając się lepiej swojej diecie i przechodząc kurację ziołami. Same babcine metody na łysienie plackowate – leczenie moczem czy aloesem – nie przynoszą większych rezultatów, choć można je stosować jako kurację wspomagającą. Jeśli chodzi o zioła na łysienie plackowate, poleca się brzozę, pokrzywę, skrzyp polny, ziele krwawnika i przywrotnika, tymianek, łopian, pecz, tatarak; można również wypróbować pięciornik i ziele fiołka trójbarwnego.

Z pewnością bardzo pomocna będzie zmiana nawyków żywieniowych. Dieta przy łysieniu plackowatym powinna wspomagać włosy – warto wyeliminować cukry proste, a wprowadzić produkty bogate w:

  • białko – dobrej jakości mięso i ryby, nabiał, rośliny strączkowe, komosa ryżowa, amarantus,
  • antyoksydanty – pomidory, papryka, bób, szpinak, melony, jagody, wiśnie, czereśnie, śliwki, morele,
  • witaminę B6 – otręby pszenne, kasza gryczana, brązowy ryż, rośliny strączkowe, orzechy,
  • witaminę D – ryby (dorsz, węgorz, łosoś, śledź, makrela),
  • pełną witaminę E – soja, olej z kiełków pszenicy, orzechy,
  • cynk – nasiona dyni, dobrej jakości wołowina i jagnięcina, ciecierzyca, jogurt, szpinak, orzechy nerkowca, imbir,
  • jod – ryby, kawior ostrygi,
  • żelazo – mięso, twaróg, jaja, szpinak, orzechy, warzywa strączkowe.

A jak ukryć łysienie plackowate, zanim przywrócimy włosy do pożądanej kondycji? Jeśli choroba postąpiła na tyle daleko, że nie da się ukryć łysych placków poprzez zaczesanie włosów, warto zainwestować w perukę lub odpowiednią fryzurę z pozostałych włosów.

Podsumowanie

Utrata włosów ma w większości przypadków charakter odwracalny. Gdy ustąpi stan zapalny, u części chorych z czasem włosy wyrastają na nowo, tyle że jaśniejsze. Z czasem trudno jest rozpoznać, że kiedyś pacjent cierpiał na łysienie plackowate. Po jakim czasie odrastają włosy? Zwykle po 3-6 miesiącach, choć w 10% przypadków dochodzi do rozwoju przewlekłej postaci choroby. Dzięki nowoczesnym metodom trychologii walka z tą przypadłością jest możliwa, choć wciąż pozostaje długa i dość żmudna.  Wypadanie włosów jest bardzo uciążliwe, ale przy odpowiednich metodach istnieje duża szansa, że da się pokonać łysienie plackowate. Czy włosy odrosną? Przy podjęciu zdecydowanych kroków, stosowaniu sprawdzonych preparatów na porost włosów, wyeliminowaniu stresu i zmianie diety jest to możliwe. Najważniejsze, żeby samemu regularnie obserwować swój organizm lub poddać się diagnostyce, skrupulatnie przestrzegać procesu leczenia lub działać pod okiem specjalisty – i wykazać się cierpliwością.


Gdy zauważysz u siebie powyższe objawy i nie pomoże nic z wymienionych w tym artykule sposobów czy metod to udaj się do dermatologa lub trychologa. Rozpoznanie zaawansowanego stadium choroby przeprowadza się zwykle na drodze wywiadu i badania naocznego. Jednak lekarz może również zlecić trichogram, trichoskopię lub badania krwi (morfologię, poziom żelaza i witamin), które mogą wskazać na poważniejsze schorzenie, którego nie powinniśmy już leczyć sami.

Ostatnia aktualizacja tekstu: 25.09.2019
Źródła:
  1. Textbook of Paediatric Emergency Medicine E-Book, George JelinekIan EverittJeremy Raftos, Elsevier Health Sciences, 2011, ISBN: 0702049328, 9780702049323
  2. Psychopatologia wieku dziecięcego, Daniel Marcelli, Elsevier Health Sciences, 2013, ISBN: 8376098683, 9788376098685
  3. https://www.dermatologia-praktyczna.pl/a3476/Lysienie-plackowate-u-dzieci.html/
  4. Łysienie plackowate–etiopatogeneza i leczenie.; Langner, Andrzej, and Marcin Ambroziak.; Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 7.6 (2004): 78-82.
  5. Leczenie ogólne łysienia plackowatego.; Łuczak, Magdalena, et al.; Dermatology Review/Przeglad Dermatologiczny 100.1 (2013).
  6. Łysienie plackowate jako przejaw nieuświadomionej traumy: opis przypadku.; WOJTYNA, EWA, and MAŁGORZATA DOSIAK.; Postępy Psychiatrii i Neurologii (2007): 57.
  7. Łysienie plackowate w XXI wieku (II).; Wasyłyszyn, T., et al., 2011.